Śmierć bliskiej osoby zawsze oznacza osobisty dramat i poczucie ogromnej straty dla poszczególnych członków rodziny. Nierzadko również staje się przyczyną poważnych problemów finansowych lub prawnych. Dosyć często bowiem okazuje się, że zmarły pozostawił po sobie długi, które wchodzą w skład masy spadkowej i mogą przewyższać nawet jego majątek.
O co chodzi z dziedziczeniem długów – spadek a długi
Zgodnie z art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego (z późniejszymi zmianami obowiązującymi od 18 października 2015 roku) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, co oznacza przejęcie również wszystkich długów spadkodawcy oraz odpowiedzialność za nie własnym majątkiem. W skład spadku nie wchodzą natomiast prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą (np. alimenty), a także prawa przechodzące w chwili jego śmierci na osoby oznaczone.
Dziedziczenie długów – czyli prawo spadkowe w praktyce
Każdy spadkobierca, zarówno ustawowy, jak i na mocy testamentu, w ciągu 6 miesięcy od uzyskania informacji o śmierci członka rodziny może:
- odrzucić spadek przed notariuszem bądź w sądzie cywilnym (w efekcie zostaje wykluczony z postępowania spadkowego);
- przyjąć spadek wprost – dziedziczy wówczas wszystko, w tym również ponosi odpowiedzialność za długi osoby zmarłej bez jakichkolwiek ograniczeń całym swoim majątkiem;
- z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiada za długi spadkodawcy do wysokości odziedziczonych dóbr (np. spadkobierca odziedziczył po zmarłym samochód o wartości 20000 zł, zaś długi spadkodawcy wynoszą 100000 zł, w związku z tym spadkobierca odpowiada za dług wyłącznie do wysokości 20000 zł.
Kolejność dziedziczenia długów
Kolejność przejmowania spadku na podstawie ustawy (w tym również spadek z długami) określona jest w formie czerech podstawowych grup:
I grupa – współmałżonek spadkodawcy, jego dzieci, zstępni dziecka, które nie dożyło otwarcia spadku;
II grupa – rodzice spadkodawcy, jego rodzeństwo (jeśli rodzice nie żyją) oraz zstępni rodzeństwa (w sytuacji, gdy którekolwiek z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku);
III grupa – dziadkowie spadkodawcy, zstępni dziadków spadkodawcy, dzieci współmałżonka spadkodawcy (pasierbowie);
IV grupa – gmina zamieszkiwana przez spadkodawcę przed śmiercią lub Skarb Państwa.
