Idealnym rozwiązaniem dla osób, które chcą prowadzić własną działalność gospodarczą, ale nie mają konkretnego pomysłu, jest franczyza. Polega na prowadzeniu przedsiębiorstwa po szyldem cudzej i znanej, często renomowanej marki. Obecnie w Polsce własny biznes na zasadzie franczyzy prowadzi ponad 60 tysięcy osób.
Franczyza – definicja
Franczyzna (franchising), według definicji słownika finansowego FinDict, oznacza długoterminową umowę pomiędzy franczyzodawcą (wlaścicielem marki) a franczyzobiorcą (korzystającym). Na podstawie pisemnej umowy franczyzodawca udostępnia swoją markę, logo, znak towarowy, nazwę handlową, pozwolenia i licencje w zamian za bezpośrednie lub pośrednie wynagrodzenie w formie opłat licencyjnych oraz konkretnych kwot miesięcznych, określonego procentu uzależnionego od wysokości obrotów bądź liczby pracowników i stanowisk do obsługi klienta). W rozumieniu wielu specjalistów franchising jest natomiast koncepcją prowadzenia działalności gospodarczej według ściśle wyznaczonych procedur i zasad. Współpraca pomiędzy niezależnymi przedmiotami opiera się natomiast na swobodnym przepływie informacji oraz „know-how” w okresie obowiązywania umowy franczyzowej.
Umowa franczyzy
Umowa franczyzy należy do grupy umów nienazwanych, co oznacza, że nie została uregulowana w Kodeksie Cywilnym, Kodeksie Handlowym czy w jakiejkolwiek innej ustawie. Każdy franczyzodawca tworzy umowę według własnych norm i standardów, dlatego istnieje dowolność w jej tworzeniu. Umowa franczyzy jest natomiast umową dwustronną i wzajemną. Powinna zawierać między innymi:
- datę zawarcia;
- strony (dane rejestrowe franczyzodawcy i franczyzobiorcy, takie jak: adres, numer NIP, REGON, itp.);
- okres obowiązywania (na czas określony lub nieokreślony);
- zasady przystąpienia do systemu franczyzowego;
- teren działania franczyzobiorcy – umowa może określać nie tylko obszar wpływów jednostki franczyzowej, ale też przywileje franczyzobiorcy: wyłączność terytorialna (zapewnienie, że w określonej miejscowości nie zostanie otworzona inna placówka tego samego franczyzodawcy) lub prawo pierwszeństwa (jeżeli franczyzodawca planuje otworzyć nowy punkt franczyzowy, propozycję jego prowadzenia w pierwszej kolejności składa temu właśnie franczyzobiorcy);
- prawa i obowiązki zarówno franczyzodawcy, jak i franczyzobiorcy;
- rodzaj i wysokość opłat oraz kosztów franczyzowych (opłata wstępna, bieżąca, marketingowa, koszty wynajmu lokalu, zakupu towaru, pensje dla pracowników, koszty szkoleń);
- zasady rozwiązywania umowy franczyzowej;
- wysokość i okoliczności nałożenia kary umownej.
Umowa franchisingu musi zawierać również postanowienia, które określają:
- sposób używania wspólnej nazwy;
- sposób uzyskania jednolitego wystroju lokalu w sieci (wystrój wnętrza, szyldy, kształt budynku, elewacji);
- wygląd środków transportu;
- sposób używania know-how;
- szczegóły dotyczące świadczenia przez franczyzodawcę pomocy handlowej i technicznej w okresie trwania umowy.
Zalety franczyzy
Osoba zdecydowana na wykupienie licencji franczyzy, prowadzi działalność wprawdzie na własne ryzyko, ale pod znaną marką, która przede wszystkim wzbudza w społeczeństwie zaufanie, przyciąga klientów oraz zmniejsza prawdopodobieństwo bankructwa. Współpraca z renomowaną firmą oznacza sprawdzone rozwiązania, uproszczony dostęp do produktów, a także wsparcie „centrali” w różnych kwestiach biznesowych.
Zdecydowana większość franczyzodawców zobowiązuje się również do:
- znalezienia satysfakcjonującej lokalizacji lub odpowiedniego lokalu;
- pomocy przy uruchamianiu punktu;
- szkolenia franczyzobiorcy i jego pracowników w zakresie prowadzenia biznesu, metod produkcji, przygotowania towarów,księgowości, promocji marketingowych i merchandisingu.
Franczyza zapewnia gotowy i sprawdzony w praktyce pomysł na konkretny biznes, dzięki czemu przedsiębiorca nie musi poświęcać swojego czasu i pieniędzy na poszukiwanie własnych rozwiązań. Obecnie na rynku dostępnych jest ponad tysiąc systemów franczyzowych z kilkunastu różnorodnych branż.
Wady franczyzy
Działalność pod znaną i renomowaną marką oznacza stałą kontrolę ze strony franczyzodawcy, głównie pod kątem przestrzegania zasad określonych w umowie franczyzy. Franczyzobiorca ma również znacznie ograniczoną samodzielność w rozwijaniu biznesu, ponieważ każdy pomysł czy innowacja musi zyskać akceptację właściciela marki. Dodatkowo system franczyzowy generuje dla franczyzobiorcy określone opłaty za możliwość prowadzenia działalność pod szyldem znanej marki.
Formy franczyzy
Systemy franczyzowe można podzielić według różnych kryteriów, takich jak:
- rodzaj działalności (dystrybucyjna i usługowa);
- rodzaj know – how (dystrybucji produktu, koncepcji działalności);
- sposób organizacji systemu (bezpośrednia, wielokrotna, masterfranczyzna, przedstawicielstwo regionalne).
Obecnie w Polsce działa od 2000 roku Polska Organizacja Franczyzodawców, czyli stowarzyszenie, zrzeszające osoby zaangażowane w działalność franczyzową, które zobowiązały się do przestrzegania Europejskiego Kodeksu Etyki Franczyzy.
